Stypendium MKiDN 2018

Zrealizowano w  ramach stypendium 
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego


29 czerwca 2018 r. przyznano mi kolejne stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, tym razem na 3 miesiące (wrzesień-listopad 2018). Efektem poprzedniego 6-miesięcznego była sztuka Ja, Gustaw.

Podczas obecnego stypendium napisałam słuchowisko radiowe pt. Witraże. Oparłam je na życiu bł. ks. dra Emila Szramka, starając się stworzyć nie tyle jego prostą biografię, co raczej opowieść o Katowicach w międzywojniu, rozdarciu Śląska i ludzkiej natury, a także o cierpieniu i reakcjach ludzi na nie.

Sztukę podzieliłam na dwie części:
Część I. Śląsk. Pęknięcie (3 sceny)
Część II. Cierpienie (1 scena)

W ramach stypendium prowadziłam korespondencję z dr. inż. Adamem Bunschem, który udostępnił mi kopie maszynopisów notatek jego dziadka Adama Bunscha (1896-1969), autora witraży i polichromii wykonanych w kościele Mariackim w Katowicach w latach 1936-1939. Niektóre witraże musiały przeczekać wojnę w krakowskim zakładzie i zostały osadzone dopiero po zakończeniu okupacji.

Zwiedziłam miasta, z którymi był związany Emil Szramek: Tworków, Racibórz, Bytom-Miechowice, Tychy, Zabrze-Zaborze, Mikołów, Katowice. W miejscowościach tych zwiedziłam kościoły i inne instytucje, w których uczył się, pracował lub z którymi był związany Szramek. Przy tej okazji zrobiłam szereg fotografii.

Ponadto przeprowadziłam wnikliwe studia nad życiem, twórczością i spuścizną Emila Szramka, nad sytuacją społeczno-kulturową, religijną i polityczną w Katowicach w latach 1922-1939, układem urbanistycznym miasta z tego okresu, nad dziejami kultury, języka i obyczajów na Górnym Śląsku od II połowy XIX wieku do dwudziestolecia międzywojennego oraz nad dziejami obozu koncentracyjnego w Dachau, w tym nad świadectwami byłych więźniów.

W grudniu 2018 roku maszynopis słuchowiska Witraże przekazałam do: Biblioteki Śląskiej w Katowicach, parafii Mariackiej w Katowicach, Radia Katowice, Radia eM, Zespołu Katolickich Szkół Ogólnokształcących nr 1 im. bł. ks. Emila Szramka w Katowicach oraz Szkoły Podstawowej nr 17 w Chorzowie. Wersję elektroniczną przesłałam do kilku profesorów, ludzi kultury i nauki oraz osób związanych z katowickim Kościołem.

31 grudnia 2018 roku słuchowisko Witraże wysłałam na konkurs Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna 2019.

6 stycznia 2019 roku wzięłam udział w audycji na żywo w Radiu Katowice w cyklu „Czy to prawda, że...”. Na antenie rozmawiałam o moim słuchowisku radiowym Witraże. Dyskusję moderowali Beata Tomanek i Bogdan Widera, gospodarze programu.

10 marca 2019 roku tekst słuchowiska Witraże został opublikowany w portalu "Latarnia Morska. Pomorski magazyn  literacko-artystyczny" pod linkiem: http://latarnia-morska.eu/pl/z-dnia-na-dzien/3013-witra%C5%BCe.

Podczas XXXVI DNI KULTURY CHRZEŚCIJAŃSKIEJ 17 listopada 2019 roku o godz. 16.30 w Kościele Mariackim w Katowicach przedstawiono sceniczną adaptację mojego słuchowiska Witraże.

Utwór został zaprezentowany w formie teatru impresyjnego przez zespół offowy Teatr Franciszka z Katowic, a aktorska interpretacja została wyreżyserowana przez Mariusza Kozubka, aktora, scenarzystę, reżysera takich megawidowisk, jak Franciszek - wezwanie z Asyżu, Exodus i Jonasz, spektakli ulicznych Genesis i Exultet czy musicalu Pelikan.

Zapowiedzi medialne prapremiery Witraży w Kościele Mariackim w Katowicach:
"GOŚĆ NIEDZIELNY": https://katowice.gosc.pl/doc/5963677.36-Dni-Kultury-Chrzescijanskiej-Katowice-i-Siemianowice-Sl
BIULETYN "NASZE KATOWICE", LISTOPAD 2019, s. 12: https://www.katowice.eu/SiteAssets/miasto/gazeta-miejska/134_pa%c5%badziernik_2019.pdf
FANPAGE FACEBOOKOWY TEATRU FRANCISZKA: https://www.facebook.com/franciszki/photos/a.1149272868427716/2720063824681938/?type=3&theater
https://www.facebook.com/franciszki/photos/a.1149272868427716/2727342470620740/?type=3&theater
SILESIA KULTURA: https://www.silesiakultura.pl/r/miasta/katowice/36-dni-kultury-chrzescijanskiej
KUŹNIA LITERACKA: http://kuznia.art.pl/wydarzenia-kulturalne/2348-17-11-2019-zaproszenie-do-wysluchania-sluchowiska-radiowego-witraze-autorstwa-kasi-kuroczki.html

Wybrane dzieła Emila Szramka, z których korzystałam (w układzie chronologicznym):

Górny Śląsk pod względem obyczajów, języka i usposobienia ludności (Referat). Opole 1917

Wyznanie narodowe Śląska. Opole 1919

O mowo polska, mowo ukochana, „Głosy z nad Odry” 1920, nr 2

Co sądzić o gwarze śląskiej, „Głosy z nad Odry” 1920, nr 3

Śpiewaj, ludu górnośląski, „Głosy z nad Odry” 1920, nr 3

Śpiewaj, ludu górnośląski, „Nuta Polska” 1925, nr 1

Rdzenna polskość Śląska, „Ziemia” 1928, nr 15-16

O potrzebie łączności pracy naukowej na obu Śląskach, polskim i niemieckim, „Roczniki TPN na Śląsku” 1929, R. 1

O pracy parafialnej na Śląsku, „Ateneum Kapłańskie” 1929, z. 4

Ks. Norbert Bonczyk. Homer górnośląski i poeta walki kulturalnej. Katowice 1930

Przemówienie ks. Kanonika dr. Szramka nad otwartym grobem ks. infułata Jana Kapicy w Tychach, „Gość Niedzielny” 1930, nr 38

Ks. Jan Kapica. Życiorys a zarazem fragment z historji Górnego Śląska. Katowice 1931

Znaczenie katedry, „Gość Niedzielny” 1931, nr 14

Jak dawniej budowano katedry. Katowice 1932

Homiletyczne pokłosie z podroży do Ziemi Św. [Referat wygłoszony na kursie homiletycznym w Katowicach dn. 18 maja 1933 r.]. Katowice 1934

Śląsk jako problem socjologiczny. Katowice 1934

Cykl obrazów w Kościele Najświętszej Marji Panny w Katowicach. Katowice 1935

Ks. dr. Siwiec – jubilat, „Gość Niedzielny” 1936, nr 26

Germanizacja per nefas, „Fantana” 1939, nr 7-8

 

Wybrane opracowania na temat życia i twórczości Emila Szramka, z których korzystałam (w układzie chronologicznym):

L. Biłko, Wspomnienie o przyjacielu, „Gość Niedzielny” 1947, nr 2, nr 3

J. Gawor, Testament ks. Emila Szramka, „Gość Niedzielny” 1965, nr 3

H. Bednorz, J. Bańka, Życie i działalność ks. Emila Szramka. 1887-1942. Katowice 1966

H. Kowalczyk, Listy ks. Emila Szramka do ks. Jana Kudery z lat 1913-1937, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 1990-91, T. 23-24

Duszą Śląska jest Ślązak. Materiały konferencji zorganizowanej w 50. rocznicę śmierci ks. Emila Szramka, red. S. Gajda, A. Kwiatek. Opole 1993

Ksiądz dr Emil Szramek. Działalność i dzieła. Materiały posesyjne, [red. J. Malicki, J. Śliwiok]. Katowice 1994

Victor – quia Victima. Ksiądz Emil Szramek (1887-1942), [red. E. Szczotok, A. Liskowacka]. Katowice 1996

Błogosławiony Emil Szramek 1887-1942, red. J. Brzoza. Katowice 1999

U progu beatyfikacji ks. dr. Emila Szramka. Materiały sesji naukowej. Katowice 1999

K. Tałuć, Emil Szramek, Jan Kudera, Konstanty Prus – pierwsze pokolenie badaczy śląskiego regionalizmu literackiego. Katowice 2002

J. Wycisło, Błogosławiony ks. Emil Szramek. Życie. Duchowość. Rozwój kultu. Katowice 2002

Nowe oblicza bł. Emila Szramka, red. K. Heska-Kwaśniewicz, J. Myszor. Katowice 2003

Błogosławiony ksiądz Emil Szramek a współczesność. Katowice 2004

J.Kurek, Kościół Mariacki w Katowicach. Fakty i ludzie. Część V. Obecność. Błogosławiony ks. Emil Szramek w XXI wieku. Katowice 2012

Błogosławiony Emil Szramek. Męczennik, wprow. i edycja dok. J. Myszor. Katowice 2015

I. Kontny, Mecenat artystyczny księdza Emila Szramka, w: Założyciele miasta oraz mecenasi nauki, kultury i sztuki w dziejach Katowic, red. A. Barciak. „Katowice – historia i współczesność”, t. 2(16). Katowice 2017

 

Wybrane inne dzieła, opracowania i dokumenty, z których korzystałam (w układzie chronologicznym):

Pieśni Ludu Polskiego w Górnym Śląsku z muzyką zebrał i wydał Juliusz Roger. Wrocław 1863

A. Hytrek, Górny Szlązk pod względem obyczajów, języka i usposobienia ludności, „Przegląd Polski” 1879, z. 3, z. 4

Górnoślązak [K. Myśliwiec], O bogactwie i piękności polskiego języka Ślązaków. Opole 1894

Breviarium Romanum. Pars Hiemalis. Ratisbonæ 1926

W. Szewczyk, Posągi. Katowice 1945

G. Morcinek, Listy spod morwy. Wyd. 2. Katowice 1946

A. Bunsch, Ksiądz prałat Emil Szramek. [Maszynopis]. B.r., b.m. [przed 1969]

A. Bunsch, Pokaz kartonów polichromii. [Maszynopis]. B.r., b.m. [przed 1969]

A. Bunsch, Wspomnienia współpracy artystycznej w kościele z księdzem prałatem Emilem Szramkiem. [Maszynopis]. B.r., b.m. [przed 1969]

T. Musioł, Dachau. 1933-1945. Wyd. 2 popr. i uzupeł. Instytut Śląski w Opolu, Wydawnictwo „Śląsk” w Katowicach, [1971]

K. Szweda, Kwiaty na Golgocie. Poznań-Warszawa 1982

S. Grzesiuk, Pięć lat kacetu. Wyd. 11. Warszawa 1987

J. Dziwoki, Organizacje chrześcijańskie w Katowicach w latach 1922-1939, w: Katowice w 137. rocznicę uzyskania praw miejskich. Wkład kościołów i zakonu franciszkanów w kulturę Katowic, red. A. Barciak. Katowice 2003

J. Lipońska-Sajdak, Elity intelektualne Katowic 1922-1939, w: Katowice w 138. rocznicę uzyskania praw miejskich. Przemiany struktur społeczno-zawodowych ludności w dziejach Katowic, red. A. Barciak. Katowice 2004

E. Kościk, Katowickie drobnomieszczanki pierwszej połowy XX w., w: Katowice w 138. rocznicę uzyskania praw miejskich. Przemiany struktur społeczno-zawodowych ludności w dziejach Katowic, red. A. Barciak. Katowice 2004

Kościół Mariacki w Katowicach. Fakty i ludzie. Część I. Katowice 2006

W. Janota, Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź 2010

M. Bulsa, G. Grzegorek, B. Witaszczyk, Domy i gmachy Katowic, wstęp H. Waniek. Katowice 2013

M. Bulsa, G. Grzegorek, B. Witaszczyk, Ulice i place Katowic, wstęp H. Waniek. Wyd. nowe, poszerz., zm., zaktual. Katowice 2015